‘Zien bangigheid was hij kwiet’

Kerst 2015

Albert Boelen schreef dit jaar het kerstverhaal in deze krant. Het is een mix geworden van het aloude kerstverhaal – het uiteindelijk samen goed hebben en een soort ‘vrede op aarde’- en de huidige problematiek van vluchtelingen en ellende. Uiteraard in het Drents.

ROWOL - De weareld leek in de braand te staon en ’t volk was bange. Dat was zölfs tot Rowol deurdrungen. Een beetien veraldereerd en veural benauwd, zaten Berend en Wubbegien an de keukentaofel. De ‘ach’s’ en ‘wat is ’t wat’s’ waren niet van de locht en Wubbegien verzuchtte, dat het met die neie glasvezel d’r ok al niet beter op worden was: “alles lek dichterbij te kommen – al ’t gedoe in de hiele wereld kriege wij non ok in oes eigen huus…”.

De kerstdaagn kwamen d’r an, mor het gevuul van rust en vrede was dizzze keer hiel wied vort. Toch hadden de beide Rowolmers zukzölf under de arm nummen en besleuten, um niet met zien beiden in huus te blieven zitten met de kerstdaagn. Ze hadden alle moed bij mekaar schrapt en wollen hen de femilie in Stoefzaand. Naor een zuster van Wubbegien. Roel van Zonneveld har beloofd, um heur te brengen. En ondanks bommen in Rotterdam, een gijzeling op ’t station in Arnhem, een anval op de Dam in Amsterdam en geschiet in een kerk in Haarlem, waren ze toch op pad gaon met een kloet in de keel. Jao, ‘oorlog’, har Rutte zegd veur de tillevisie, ‘oorlog’, mor met wel dan wal ? In een oorlog ku’j tenminste vechten teegn een tegenstander; hoe verschrikkelijk dat dan ok is. Dit was jao niet te bevechten – dit slat je lam en maakt je bange.

Overal underweg zagen ze plietsie – hier en daor stunnen ze zölfs met geweren in de anslag; Wubbegien weur d’r raar van en reerde zachies achterin bij Roel in de auto. En ok Berend keek zien bange ogen oet en sloekte zo non en dan wat vort. Een grote grieze bus gunk heur veurbij: in de bus zagen ze donkerkleurde meinsn met grote ogen. Met een zwaor gevuu lin de mage, keken de beide olde meinsn naor de bus met het bange volk. “Zal wal oet T’Raopel kommen”, bromde Roel en hij greep het stuur nog ies wat steviger vast. Ze zaten alleibeide zuk het veur te stellen: oorlog en ellende in je eigen laand; femilie of kinder weuren doodscheuten en ie moet d’r zomor vandeur: zunder wat met te nimmen op de vlucht naor een vrömd laand en dan zit ie non in een bus tussen Grunning en Assen: d’r gunk een kolde rilling over heur rugge. Stil reden ze wieder over de aal mor drokker wordende snelweg in de richting van Assen. De stilte en de bangigheid sleug heur wat dicht – ze weuren d’r soezelig van in de kop. Het zul kunnen, dat dit Roel ok was overkommen, want opiens gunk d’r wat griezeluk mis. In een flits zagen ze de grieze bus weer vlak veur heur. Dizze keer niet op de weg, mor dwars veur de auto, schief op de weg met een diel in de sloot. Roel wol ze ontwieken en gooide ’t stuur um. Met een klap raakten ze de bus, scheuten d’r half under en van de klap raakten de banden van de weg en vleugen ze over de kop. Het was asof ze in een gliebaon zaten: gekraak, geschuur van metaol op stien, een harde klap, een plons van water en veul pien. Toen weur het stil um heur hen. Toen Berend weer gooud en wal bij zien positieven kwam, heurde hij geschrow, gejammer van zien Wubbegien en gebrom van Roel. Mor hij heurde ok veul meer stemmen: hoge en lege geluuden, barse stemmen die schrowden en gejoel van sirenes. Hij vuulde wat um hum hen en rilde van de kaolde. Hij begreep het niet, prebeerde zuk wat te bewegen en tot zien verwondering, wol dat ok nog. D’r weur an de auto trökken, een gierend en hoog geluud en toen leek er een stuk oet de deure te vallen. Wubbegien weur d’r deur een paar grote hannen oettrökken en Roel heurde hij zuchtend en steunend wieder van hum vort kruupen. Ze kwamen d’r oet, mor ze zullen hum toch niet vergeten ? Hij ropte wat an een diel van de achterbaank, die boven op hum lag en wol schrowen; mor dat wol niet – het leek asof hij gien stemme meer har. Hij vuulde nog ies gooud en markte, dat hij met de kop in de modder lag. Brobbelend dreide hij de kop de aandere kaant op en wol nog ies schrowen. Nog een keer mus hij marken, dat hij gien geluud meer kun maken. Hij zakte weer underoet, de kaolde en nattigheid kreeg hum te pakken en het weur hum zwart veur de ogen.

Een sniedende pien in de bienen en een harde greep under zien oksels, was ’t eerste wat Berend vuulde, toen hij weer bijkwam. Het was duuster, mor d’r was veul volk um hum hen. Flitsen van laampen en donker volk en hij wus, dat hij die bange ogen eerder zien har. D’r weur schrowd en het leek wal of er soldaoten waren. “Hier blijven – sta of ik schiet…”, Berend vuulde ’t deur zien hiele lief gaon en hij begunde te trillen. ‘Wat was dit, dreumde hij, het leek jao wal oorlog’. In een flits zag hij ok een man met een geweer. Toen weur hij met een plof in ien of aandere bak gooid; een sniedende pien scheut hum deur de underbienen en trök hum deur de rugge. Hij kun nao een poosien de rugge teegn de kaant drukken en met een dikke koppien probeerde hij um zuk hen te kieken. Daor weuren weer meinsn in ’t zölfde hok gooid – het leek wal een bussien; een soort bestelbussien of een bussien veur schaopen. D’r klapte een deure dicht en hij heurde weer geschrow: “vooruit, rijden !”weur d’r roepen. Toen klapten d’r deuren en d’r kwam beweging in ’t spul. Hij lag achterin een bus, d’r waren mannen met geweren, hij weur metnummen en hij was Wubbegien en Roel kwiet. As ’n raozende gungen d’r alle meugelijke gedachten deur hum hen. De paniek sleug toe en wild zwaaide hij met zíen beide narms. Een man greep hum vast en zee wat in een vrömde taol; het verbaosde Berend, want het klunk niet kwaod en hij hul ‘m oeteindelijk rustig mor stevig vast, totdat Berend nao wat vieven en zessen mor toegaf. Hij weur weer wat rustiger. De man leut hum lös en klopte hum zachies en vrundelijk op de rugge. Beiden zaten ze in ’t zölfde bussien, beiden wussen ze niet, waoras ze terecht kwamen, beiden waren ze schietensbenauwd veur wat d’r kommen zul.

Nao een körte rit, weur de weg wat bochtiger en gunk het wat zachieser – ze naoderden vast de plek, waor ze hen gungen. Met een klap stun de busse stil. D’r was weer lawaai en de achterklep weur lösmaakt. Teegn ’t binnenvallende locht knipperde Berend met de ogen: hij kun in elk geval nog wat zeein. Hij zag een gebouw, mannen met geweren, donker volk en een lochtbak met de letters ‘TT’ d’r op. Was dat non een reclamebord, vergiste hij zuk non, of was hij in de buurt van de TT-baan ? Opiens scheut deur hum hen, dat hij met Wubbegien op de baank zeten har, toen ze op ’t joernaal zeein hadden, dat d’r asielzuukers op de TT-baan underdak kreegn. Zul hij daor non wezen ? Hij snapte d’r niks van, mor veul tied um nao te deinken har hij niet, want hij weur weer hard bij de narms pakt en ropperig in de bienen zet naost de auto. Daor stunnen ze: Berend zag een man of tien donkerkleurde meinsn, mannen en vrouwen, jong en old en hij stun d’r tussen. Hoe kun dat nou ? Wat mus hij daor non – hij wol mor ien ding: hen hoes !

Ze weuren een gebouw in drukt en uuteindelijk in een kleine felverlochte ruumte zet. Ie kunnen d’r net met tien man zitten um de formica taofel met een felle TL-buis d’r boven. Berend zag een paar stapelbedden in een hoouk en d’r stunnen wat gele koppies op taofel. Zwiegend gungen de meinsn zitten en Berend har ok een stooul te pakken. Hij kun non ok een beetien naor zukzölf kieken; de modder kleefde zwaor an zien gezicht, hij har gien jasse an, gien trui, mor een hiel smerrig hemd, wat ’s murgens nog wit west was. Daorunder har hij een broek met flodderige gaten. Hij keek naor de aandern en ze keken ok naor hum. Rustig, nikkoppend, onbegriepelijke woorden prevelnd weur Berend in de muut kommen. Wat was dit veur volk, hoe kwam het toch dat ze zo aordig teegn hum waren; zullen hier non terroristen under zitten, wat zul hij d’r oet zeein, wat mus hij hier, waor was zien Wubbegien en hoe kwam hij hier weer vort ? Het rammelde deur zien kop – het leek wal of hij zien verstaand an ’t kwiet worden was.

Met geweld scheut de deure van de ruumte lös. Hij har dus op slöt zeetn, scheut deur hum hen. Berend vuulde de paniek weer opkommen. Twee dikke kearls in militaire jassen stapten de ruumte in. “We go to the airport”, snauwde ien van de kearls. “You must leave this country”. De meinsn weuren onrustig, vrouwen begunden te reren en de mannen reupen met holle ogen paniekerige woorden, waoras Berend niks van verstun, mor wal begreep hij dat ze bange waren. “Quiet”, snauwde de aandere kearl en keek het volk dreigend an, “you are illegal and must leave immediately”. Berend begunde ’t een beetien te begriepen; dizzze meinsn kwamen oet de verongelukte bus en mussen het laand doet. Mor, wat dee hij dan tussen dat volk ? Zien bangigheid zakte wat vort en hij vuulde traonen opkommen, toen hij gooud keek naor al die bange meinsn; een dikke natte streep trök over zien modderige kop. Waor mussen ze hen – zullen ze naor een laand moeten, waoras oorlog was, zullen ze ’t overleebm. Op dat moment begunde d’r wat onrust in t groepien meinsn te kommen. De deure klapte opnei lös en d’r kwam een grote kearl met een geweer de ruumte in: “teegn de kaante”, brulde hij. Dat mus ’n Drent weez’n dacht Berend nog, mor hij weur d’r niet rustiger van. De meinsn trökken naor de kaant van ’t hokkien en drukten zuk teegn de kaante; dat dee Berend ok mor. Toen weur d’r naor Berend wezen en d’r weur in gebrekkig Engels/Hollands, reupen: “not he, he is Holland, he is good man, he not weg….”. Berend was stomverbaosd. In alle teegnslag, prebeerden die meinsn hum nog te beschonigen ? Hij begreep er niks van, mor hij vuulde een dikke kloet in de hals en har warme oogn. Ien van de kearls richtte zuk op hum: “bi’j Nederlander ? Kunt u zich legitimeren ?”. Berend wol wat zeggen, mor zien stem was d’r nog neeit weer. Ok har hij gien paspoort of zo – zien olle persoonsbewies har hij nooit verlengd in Roon. Hij kun allennig mor nikkoppen en hij zakte weer achterover teegn de kaant an. “Legitimeren !”, schrowde de kearl, mor Berend kun allenig mor zwiegend en hielemaol overrompeld naor hum kieken. De aandere kearls grepen hum bij ’t lief en sleepten hum de ruumte oet. Hij weur in ien of aander klein hokkien gooid, waoras het stunk naor rötterige erpel. Daor klapte de deure weer dicht en ’t weur stil um hum hen.

Hij har ’t gevuul, dat hij daor wal een hiele dag legen har, toen opiens de deure lös gunk en twee kearls hum optilden en d’r oet sleepten. Hij knipperde weer met zien ogen teegn ’t felle locht, mor har gien tied um te wennen an de neie umgeving. Opiens zat hij weer op ’n stooultien in de felverlochte ruumte met al die aandere meinsn. Een toertien naodat de kearls vortgaon waren, gunk opiens de deur weer lös en het leek wal of Berend dreumde: daor stun zien eigen Wubbegien met daorachter Roel van Zonneveld en daor weer achter een klein keerltien met een kalig koppien en een dikke snorre… Mor, dat is toch neeit…, ja dat lek toch wal.., dat was toch de neie börgemister, dat was Klaos Smid. Hij lachte naor hum en hij zwaaide met een ding, dat veul leek op een paspoort. Wubbegien völ hum um de nak en Roel en de börgemister klopten hum op de scholder. Hoe ze ’t veur mekaar kreegn hadden, wus hij neeit, mor daor waren ze – mét een nei paspoort veur hum. Hij was redt. Dat börgemistertien wus wal van anpakken…! De kearls met het geweer stunnen d’r achter en ze nikten met de kop, um an te geebm, dat ze d’r oet muggen. Berend keek nog eebm de kring rond in ’t kammertien, hij vuulde een vrömde galende pien deur hum hen gaon en kun haost niet meer staon. Hij greep Wubbegien bij de narm en fluusterde een hiele tied in heur linker oor. Zie keek, of ze ’n wit wief zag, schudkopte een paar maol flink, mor toen weur ze verdrietig en kwaod tegeliek; toch stapte ze naor Roel en de börgemister en fluusterde op heur beurt de beide mannen wat in ‘t oor. Hielemaol verbaosd zag het groepien meinsn toen, dat de dree gasten zo mor weer vertrökken; vortgungen, mor wal zunder die vrömde Hollandse man…. Berend gunk weer zitten en keek de meinsn met holle ogen an.

Hij kun d’r niks van verstaon, mor toch kwaamp hij in gesprek met ’t volk: met de mannen, met de vrouwen en met ’t jonge spul – met handen en voeten redden ze ’t um Berend te vertellen, waor ze vortkwamen, wat ze deurmaakt hadden en hoe bange ze waren veur wat d’r kommen zul. Berend vertelde ze op zien beurt waoras ze waren en ok dat het non haost kerstfeest was in dit laand. Hoe lang hij daor zeetn har, wus hij neeit; wat hij wal wus, was dat hij dizze meins beter har leren kennen, dat hij zomor in ien jaor kommen was met dit vrömde volk en dat hij een klein stukkien metkreegn har van hoe ze leefden en hoe ze d’r bij zaten…..Zien bangigheid was hij kwiet.

En toen gunk de deure weer lös van ’t kleine kamertien; de meinsn wussen neeit wat ze zagen: Wubbegien veurop met een dikke panne met dampende snert – Roel en Rens met een grote schöttel met kroketten en gehaktballen en de börgemister sleepte met een klein kerstboompien. Hij har ok een snoer en een stekker metnummen en een deuze met laampies. En d’r kwamen nog meer an: Wubbegien zien zuster met de narm vol met brood en smeerderij en zien zwaoger har een deuze met dreuge worst en kearsn under de arm. De börgemister har ok een olde pick-up metnummen en grammefoonplaten en de dochter van zien zwaoger en schoonzuster har een grote thermoskanne met warme sukkelaomelk. Alles weur op de formica taofel oetstalt, het boompie weur henzet, de lochies d’r in, de kearsien weuren ansteuken, d’r klunk mezien en d’r weuren stoelen bijzet in ’t kleine kamerdie; ze zaten bijkaans bij mekaar op schoot. Ok ien van de kearls met het geweer kwam d’r bij zitten…. In al heur ellende zaten de meinsn met grelle ogen an taofel en geneuten van dit onverwachte gebeuren. Ze aten, drunken, keken rond en eebm dachten ze an wat aans – eebm vort van de ellende. Berend glum en reerde tegeliek: zien modderige kop weur umtrent schoonwast deur zien eigen traonen. Hij pakte Wubbegien stief bij de arm en smokte heur midden op de mond. Met ’n schief en smerrig oog zag hij de klokke an de kaant: het was umtrent midden in de kerstnacht…..