‘Je leert niet alleen lezen, je leert de wereld kennen’

In de voetsporen van Hindericus Scheepstra


RODEN - Het Scheepstra Kabinet bestaat tien jaar. Het bestaan ervan is aan veel mensen te danken, maar niet in de laatste plaats aan Alie Folkerts, die zich daar twintig jaar geleden al hard voor maakte. Inmiddels is zij de laatste der Mohikanen wat betreft de oprichting, maar gelukkig mag het kabinet op een trouwe schare vrijwilligers rekenen.
Schoolplaten, oude schoolbankjes, de leesplank, brieven van Hindericus Scheepstra en kroontjespennen. Wie het Scheepstra Kabinet binnenstapt, stapt rechtstreeks de geschiedenis binnen. Alles ademt de romantiek van weleer. Tussen deze oude spullen staan overigens moderne audioapparatuur, een beeldscherm en een modern flatscreen opgesteld.
Hindericus Scheepstra was onderwijzer en schoolhoofd. Hij had een nauwe samenwerking met zijn vriend Jan Ligthart, pedagoog en onderwijzer. De boekjes over Ot en Sien zijn waarschijnlijk zijn bekendste werken, maar hij schreef veel meer. Ook de boekjes bij het leesplankje aap-noot-mies, zijn door hem geschreven. De illustraties werden door Cornelis Jetses gemaakt.
Alie Folkerts voelde zich altijd al nauw betrokken bij Scheepstra. ‘Ik vind lezen enorm belangrijk. Als je leert lezen, ontsluit dat de wereld voor je. Misschien ben ik daarom onderwijzeres geworden, ik heb het altijd heel mooi gevonden om kinderen te leren lezen. Toen ik in het bestuur van de bibliotheek zat, heb ik mij er voor ingezet dat kinderen gratis boeken kunnen lezen.’
De band die Alie Folkerts voelt met Scheepstra is bijna letterlijk. ‘Scheepstra wilde naar de Rijkskweekschool voor onderwijzers in Groningen, maar moest daarvoor lessen volgen in Peize. Daar ging hij lopend naar toe. Daar waar hij langs liep, ben ik geboren. Ik liep hetzelfde pad naar school, de andere kant op. Letterlijk in de voetsporen van Hindericus dus.’
De eerste vergadering over de oprichting van het Scheepstra Kabinet werd twintig jaar geleden gehouden op het Ronostrand. ‘Ik wilde heel graag dat de werken van Scheepstra uit de vergetelheid zouden komen. Ik heb zelf altijd oude schoolspullen verzameld. Ik had een flinke collectie opgebouwd. Ik verzamelde alles wat met Scheepstra te maken had zoals boekjes en schoolplaten.’
Het zou nog tien jaar duren voor het Scheepstra Kabinet eindelijk van de grond kwam. ‘Maar het is nu ook echt een succes. Toen de Scheepstraschool gekocht werd door wooncorporatie Woonborg werden wij met Promenscare  (later Cosis), huurder van het pand. Het Scheepstra Kabinet is gevestigd in het voorste lokaal. Inmiddels komen er zelfs mensen uit heel Nederland om naar onze collectie kijken. En er is ook heel veel te zien. We hebben een documentaire gemaakt met als titel ‘Hindericus Scheepstra, schepper van Ot en Sien’,over het onderwijs van vroeger, waarvoor we een prijs hebben gewonnen als beste documentaire van de drie noordelijke provincies. Deze documentaire is hier ook te zien. Daarnaast hebben we een touchscreen waar mensen op kunnen tikken om gerichte informatie te krijgen. Er zit een audiotour in de koker en we krijgen binnenkort de echte tekeningen van Jetses om tentoon te stellen.’

Vanaf 9 april is de tentoonstelling ‘Koeien geven geen koude melk’ te zien in het kabinet, naast de reguliere collectie. ‘Omdat er dit jaar op de basisscholen aandacht wordt besteed aan wetenschap en techniek, en Scheepstra en Ligthart deze onderwerpen ook al naar voren brachten in hun boekjes, wilden wij hier op deze manier aandacht aan geven.’ De tentoonstelling is te bezoeken tot en met november. Dit jaar is er in verband met het 10-jarig jubileum voor iedere bezoeker een attentie.
Maar het Scheepstra Kabinet biedt veel meer dan alleen tentoonstellingen. ‘We hebben bijvoorbeeld het Rondje om de Brink ontwikkeld, voor scholen. Kinderen van groep 3 en 4 maken in groepen steeds een half uur lang kennis met de geschiedenis van hun eigen omgeving. En die hebben we hier, alles is vertegenwoordigd; het geloof in de Catharinakerk, wonen in de Havezate Mensinge, spelen in speelgoedmuseum Kinderwereld en leren in het Scheepstra Kabinet. Voor scholen van Noordenveld zit het Rondje om de Brink in het cultuurmenu. Maar er komen ook scholen van buiten Noordenveld. Geschiedenis van je eigen omgeving is de basis van je leven. De Brink was van oudsher de ontmoetingsplek in het dorp. Van daaruit ontdek je de wereld.
Voor volwassenen is er nog de activiteit Met de juf op pad, waarin mensen in een groepje door een juf worden rondgeleid. De juf heeft een prachtig oud kostuum aan, dat is ook de charme van de rondleiding. De rondleiding vindt vanaf juni elke eerste zaterdag van de maand plaats, in augustus elke zaterdag en de eerste zaterdag in september. Voor deze activiteiten wordt er veel samengewerkt met de Erfgoedkoepel. Deze bestaat uit de Catharinakerk, Kinderwereld, Mensinge, de Historische Vereniging Roon en het Scheepstra Kabinet.
Alie wijst op een grote poster waarop het leven van Scheepstra in jaartallen staat weergegeven. ‘Hij werd maar 54. Hij liep met zijn dochter over de Vismarkt en kreeg zomaar een hartaanval. Hij stierf ter plekke. Moet je eens kijken wat hij allemaal gepresteerd heeft in die korte tijd. Dat is toch heel bijzonder?’
Het 10 jarig bestaan van het Scheepstra Kabinet wordt gevierd op zondag 24 april op de Helte, aanvang 14.30 uur. Samen met Femke Liemburg van Boekhandel Daan Nijman is het gelukt Wim Daniëls naar Roden te laten komen. Hij verzorgt een lezing met de titel: Ons dorp en de school. Vrijwilligers, vrienden en begunstigers kunnen gratis plaatsen reserveren bij het Scheepstra Kabinet. De overige kaarten zijn te verkrijgen bij boekhandel Daan Nijman.
Op de foto staat het huidige bestuur, zonder Gieneke Hartlief: Anneke Meijeringh, Alie Folkerts, Angela Vonk, Willem van der Velde en René Ensing.
Wie meer wil weten over het Scheepstra Kabinet en de vele activiteiten, kan een kijkje nemen op de website: www.scheepstrakabinet.nl.