Een Kerstverhaal: Op de kloeten

Ada Waninge schreef dit jaar een Kerstverhaal in het Drents voor De Krant. Ada woont in Roden en schrijft elke dag een blog op haar site De waarde van de dag (adawaninge.nl). De streektaal is haar dierbaar. Eén keer per maand schrijft ze dan ook haar blog in het Drents. Daarnaast levert ze als deelnemer van het collectief Moi Noordenveld geregeld een bijdrage voor de Krant aan. Dit Kerstverhaal heeft Ada ook ingesproken en is terug te vinden in onze nieuwe app: de Kranten app.

Toen Fenna een half jaor weduwe was, besleut ze dat ze niet meer in het huus an de Kanaalstraote wol blieven wonen. In het dörp weur een seniorencomplex bouwd, waarvan heur dochter Hilde zegd haar: “Is dat niet wat veur joe, mamme? Dan woon ie wat kleiner in een luxe appartementie, lekker centrale verwarming en gien tuun meer…” Een aanlokkelijk veuruutzicht. As ze ‘ja’ zul zeggen zol ze veur de karstdagen al op dat neie stekkie zitten. 

Veur Fenna gung het iniens allemaole wel hiel snel; ze zat ja nog midden in het rouwproces nao het overlieden van Pieter. Zien plotselinge overlieden was een enorme klap veur heur. De wereld stun stille. Lamgeslagen leut ze de kinder alles regelen; de begrafenis, de financiële rompslomp: “Doet jullie dat maor, ik weet het allemaole niet meer…”. 

Ziek van verdriet, heimwee en ienzaomheid worstelde ze zuch deur de eerste maonden hen. Ze mengde zich weer dapper in het dorpsleven, gung met hen de klaoverjasaovends, gung hen de karke, maor as de kinder bij heur kwamen zat ze als een ziek veugeltie op de bank.

“Allennig eten, dat is het slimste. En allennig buuten zitten is ok niks an.” Het was niet allent de ienzaomheid die het heur zo moeilijk maakte. Pieter was een dominante man die veul regelde thuus. Een kerel met een gezellige uutstraling die gewend was um initiatief te nimmen en van alles oppakte um het leven zo aangenaom meugelijk te laoten verlopen. Ok daorin miste ze hum verschrikkelijk. As der altied iene veur je an löp en het hoogste woord hef, dan schik ie joe in joen rol; dan huuj ja gien initiatief te nimmen. 

Ien van de eerste dingen die ze zölf besliste, was dat ze heur leut inschrieven veur die neie woning. Ze was nog mooi op tied; toen het seniorenhuus klaor was much zij as tweede heur woning kiezen. Begaone grond, klein stukkie grond veur de deure en alles nei. Iederiene in heur umgeving vun dat ze geluk haar had, maor het veul heur zo tegen. Der mus zoveul opruumd worden in ’t aole huus waor ze meer dan virtig jaor met Pieter woond haar. Heur hiele leven kwam in deuzen en kratten veurbij. En netuurlijk: de kinder en heur zus heulpen waor ze können, maar gungen soms ok wel ies wat kört deur de bocht. Op de kapstok hung nog een jasse van Pieter. “Wat wo’j hier met, mam? Wegdoen maor?” De kapstok is metverhuusd en hangt veul te leeg op zien neie ophanghaoken in de gang. Geen petten van Pieter meer op de hoedenplank.

Wat hef het heur een muite kost om zich lös maken uut heur olle buurtie en wat bracht die verhuuzing een rompslomp met zich met; dat valt gewoon niet met a’j al 75 bint. Wat wel heulp was dat der ok zu’n twentig aandere mede-senior-dörpsbewoners as een katte in een vremd pakhuus ontheemd in heur neie appartementie zaten. Maor toen der begun december dikke bulten snei veulen, kwamen ze met mekaar tot de conclusie dat het ok wel veurdielen haar: ze huufden nou heur pad niet meer sneivrij te hollen!

En nou zit ze hier bij de centrale verwarming in heur neie huus. Het is 23 december 2022; over twee dagen is ’t eerste karstdag. Netuurlijk zit ze niet allennig met de feestdagen: eerste karstdag giet ze naor Hilde, tweede karstdag haalt zeun Andries heur op. Ze hef een klein boompie veur zuchzölf kocht en hef de laampies der in hangen, maor die doet het niet. Veurig jaor deu Pieter…….. en dan brek ze.
Dikke traonen. Alles komp der uut. Het gemis van Pieter, het gedoe van de verhuuzing. Alle keren dat ze wegsloekte wat ze eigenlijk wol zeggen maor veur de lieve vrede maor binnenheul. Het neie begun dat vrömd en niet vertrouwd anvuult. As der gien traonen meer bint, komp der een rust over heur die ze al een hiele tied niet meer vuuld hef. Ze zet een kop koffie en rommelt nog ies met de streng lochies. Ze draait een laampie wat lös zit wat steviger an en dan doet ze ‘t!Ze kek schielijk even naor boven; dank Pieter.

Dan giet de veurdeurbelle; ze schrikt der van. As ze open döt stiet Jaap van twee nummers wiederop in de deuropening. Jaap is weduwnaar sinds Antje in 2019 uut de tied kwam.
“Ik zit te knooien met mien neie koffiezetapparaot. Ie hebt net zukken. Wo’j wel even met mij metlopen?” Met ’n beiden kriegt ze het veur mekaar en tevreden zit ze even later an de koffie.

In de maonden daorna heurden Hilde en Andries heur moe aal vaker over Jaap.

“Jaap hef even een haokie in de kast maakt.”

“Jaap wil wel even een laampie ophangen.”

“Jaap en ik gaot een klaoverjascluppie oprichten hier in het huus met Hillie Veldhuus en Willem Vos.”

Verder weur Fenna vraogd om zitting te nemen in de bewonerscommissie.

“Ik denk niet dat ik dat doe, ik weet niet of ik dat wel kan…” overlegde ze met heur kinder. Zuks was heur ja ok nog nooit vraogd. Pieter zat altied in zukse commissies. Maor Jaap gaf heur het leste zettie: “Dat kun ie best, waorumme nie?!” Fenna gung wel in de commissie en regelde het gezamenlijke koffiedrinken ien keer in de maond. En ze heul zuch ok niet stille tiedens een bewonersbijienkomst met Woonborg. 

Het weur zommer.
Jaap en Fenna wandelden op zundagmörgen samen hen de karke en Jaap heul heur over um ok een elektrische fietse te kopen. Zo können ze mooi met een groepie van het neie wooncomplex fietstochies maken in de omgeving. Zo nou en dan pikten ze een terrassie met een glassie wien en bitterballen.

In augustus is der een femiliedag.

Een nicht van de femilie vrag an Hilde: “Wat is der met je moe gebeurd? Wat is ze fleurig! En wat zöt ze der goed uut!”

Hilde vertelt over het neie appartementencomplex, over hoe goed het Fenna bevalt en over de gezellige contacten met heur medebewoners.

“Hef ze verkering met die Jaap?” vrag de nicht.

“Nee heur!’ zeg Hilde. En met dat ze ’t zeg denkt ze: “Verkering? Mien moe!?” Iniens kek ze met hiel aandere ogen naor het ofgelopen half jaor. Heur mamme is weer ‘op de kloet’n kommen’ zoas wij dat in Drenthe zegt. Ze kreg de gelegenheid um nog te genieten van het leste stukkie van heur leven. Ze is uut de schaduw van heur pappe kommen en stiet zölfbewust in het leven. Niet beter, niet slechter, maor aans. Een toefie slagroom op de levenstaorte. Daor haar Hilde eigenlijk niet meer op durven hopen. Zij hadden zuch as kinder ofvraogd of heur mamme wel leven kön zunder heur pappe. Bliede waren ze met de neie contacten en ontwikkelings in het seniorencomplex. Maor VERKERING!? Nao 48 jaor met pappe….

Nao een weke twiefelen en naodenken trekt ze de stoute schoenen an. Ze giet bij heur moe op de kovvie en zeg: “Wee’j wat mij lest iene vreug? Of ie verkering hebt met Jaap.” Ze kreg geliek een vraoge weerum.

“En as dat nou zo zol wezen?”

In de stilte die valt kiekt ze mekaor an.
“Dat zol mij wel muite kosten, maor ik hol te veul van joe um joe dat geluk te misgunnen.’ zee Hilde.

“Ik heb mij hiel lange schikt naor je pappe; hij was de liefde van mien leven. Nou ik allent woon en zelf mien leven in kan richten wil ik niet meer met iene samenwonen. Jaap en ik hebt dus een LAT-relatie; kiek je moe ies modern wezen op heur olle dag!”

En nou is het al weer bijna karst: 23 december 2023.
Dit jaor nam Fenna zölf het initiatief over de vraoge ‘Wat doen we met moeder met Kerst?’

“Hilde, as jij en Andries nou allebei met je gezin op eerste karstdag bij mij komt? Jaap zöt zien kinder ok op die dag, dan kunt Jaap en ik op tweede karstdag ’s mörgens hen de kerstsamenzang.”

En zo gebeurde het. Die tweede karstdag wandelt Fenna en Jaap nao de zangdienst naor het karkhof achter de karke. Ze hebt twee kleine bloemstukkies metnummen en zet die op de graven van Pieter en Antje, die niet iens zo wied van mekaor ofligt.

“Gek idee dat wij hier nou met ’n beiden staot” zeg Jaap.
“Wat zollen ze dervan vinden?” vrag Fenna zuch af, “wij kunt het ze niet meer vraogen...”

Jaap zeg peinzend: “Toen Antje overleden was, kreeg ik een condoleancekaortie waar op stun:

“Degenen die we lief hebben verdwijnen niet uit ons leven.
Ze lopen met ons mee.
Ongezien, ongehoord, gemist, maar toch altijd dichtbij en in ons geliefd.”

Wij gaot wieder op oonze LAT-levenspaden en draagt de herinnering an Pieter en Antje in oons hart. Zo bint ze der altied nog een beetie bij.” Gearmd loopt ze weer naar huus.

“Kovvie bij joe? Of bij mij…?”