Hollanders zijn aardappeleters, volgens columnist André Brasse
De gezellige kerstdagen van 2023 zijn voorbij. Volgens traditie komt onze familie met Kerst, vanuit alle hoeken van het land, bij elkaar. Iedereen verzorgt een deel van het kerstdiner. Dit jaar was het thema Franse keuken. Onze dinertafel zag er werkelijk fantastisch, heerlijk, mooi en kleurrijk uit. De aanloop zorgde echter wel voor vragen, want welke gerechten vallen eigenlijk onder de Franse keuken? Bestaan er eigenlijk wel ‘zuivere’ landkeukens? Wat is dan de Duitse keuken? Hollandse keuken?
Ik heb me eens in de ‘oude’ Hollandse keuken verdiept. Ik lees op internet: de typisch Hollandse keuken is eenvoudig en voedzaam, denk daarbij aan pap, Goudse kaas, pannenkoek, stamppot en snert. Tja, klinkt niet als ‘haute cuisine’ maar meer als stamp- en roerkeuken maar desondanks best lekker. Onze Hollandse basismaaltijd bestaat uit aardappelen, groente en een stukje vlees. Vincent van Gogh schilderde niet voor niets de aardappeleters in 1885. Ons meest populaire gerecht is, volgens wetenschappelijk onderzoek, bloemkool met aardappelen en een gehaktbal.
Ik lees verder… onze Hollandse keuken kent behoorlijk veel invloeden kent vanuit verre streken. Dat heeft onder andere te maken met ons koloniale verleden en onze huidige multiculturele samenleving. We voegen bijvoorbeeld graag een beetje sambal, ketjap, knoflook, balsamico of Zuid-Europese kruiden aan ons eten toe. Hmmmmm Hollandse keuken?
We houden vooral van een traditionele hap. Want, zo klinkt het bekende gezegde ‘wat de boer niet kent, vreet hij niet’. Is dat zo? Menig Hollander kijkt raar op als ze oude groenten als pastinaak, schorseneren, raapstelen, meiraap, rammenas, snijbiet, koolrabi, koolraap, aardpeer of postelein krijgen voorgeschoteld. Veel mensen kennen deze groenten niet meer. We noemen ze niet voor niets vergeten groenten. Je ziet ze overigens weer vaker in de schappen van de groetenboer liggen.
Hoe Hollands zijn onze groenten eigenlijk? Veel van ons laagland voedsel is ooit geïmporteerd uit andere landen. Onze nationale aardappel is door Spanjaarden in de 16e eeuw uit Zuid -Amerika meegenomen. Aardappelen worden pas sinds de 18e eeuw in ons land verbouwd. Ook onze wortelen komen oorspronkelijk niet uit Nederland maar waarschijnlijk uit de regio Iran en Afghanistan. Rammenas komt uit het Middellandse zeegebied, Pastinaak uit midden Europa en ga zo maar door.
Onze prehistorische voorouders aten overigens gezond, onbewerkt, eiwit en vezelrijk ‘oervoer’. Vooral groenten, fruit, noten, zaden, vlees en vis. Het eten werd in de bossen en velden verzameld en er werd gejaagd. Toen aten we alleen wat de natuur ons schonk.
Wat zijn groenten eigenlijk? Volgens het voedingscentrum zijn het de eetbare delen van een plant. Paddenstoelen worden daar ook toe gerekend. Ha, dan valt er ineens veel meer te eten dan wat er in de groentetuin groeit en bij de groetenboer in de schappen ligt. Terug naar de oertijd dus en wildplukken. Over vergeten groenten gesproken. De natuur verschaft ons namelijk veel, gezond en gratis voedsel. Zomaar een greep uit eetbare planten: paardenbloem, rozenbottel, madeliefjes, wilde pastinaak, witte en rode klaver, vlierbloesem, viooltjes, brandnetel, wilde peen, herik of wilde mosterd, mierikswortel en wilde postelein. De lijst is enorm veel langer. Geïnteresseerd? Er worden regelmatig leerzame wildplukwandelingen georganiseerd.
Overigens, de wortels van de teunisbloem kun je nu in de winter oogsten. Vanwege de roze kleur en de ham-achtige smaak worden ze in Frankrijk ‘jambon vegetal’ genoemd. En zo komen we toch weer terug bij de smaakvolle Franse keuken in Holland. Eet smakelijk.
Andre Brasse - Puur Natuur – dec. 2023
